Akkerranden zijn stroken land met gras of bloemen waarop geen gewassen worden verbouwd. Ze liggen tussen akkers of tussen een akker en een sloot. Akkerranden ondersteunen de natuurlijke bestrijding van plagen door insecten. Hierdoor zijn er minder plagen, worden minder gewasbeschermingsmiddelen gebruikt en komen deze middelen minder in sloten terecht. Ook vergroten de akkerranden de biodiversiteit en de bestuiving. Verder zorgen ze ervoor dat er minder stikstof en fosfaat naar het oppervlaktewater wegspoelt. Daarnaast ontstaat er een aantrekkelijker landschap om te recreëren.
De Europese Unie wil de aanleg van akkerranden stimuleren. Het RIVM heeft daarom berekend of de baten van akkerranden opwegen tegen de kosten in de loop van 30 jaar (2025-2055). Deze zogeheten maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) is gedaan in de Hoeksche Waard omdat daar veel akkerranden liggen. In deze MKBA zijn de effecten op acht thema’s berekend. Dat zijn onder andere gewasproductie, bestuiving, plaagbestrijding, waterkwaliteit, klimaat, recreatie en biodiversiteit.
Op basis van de aspecten die in deze studie konden worden doorgerekend, blijkt dat de baten van akkerranden voor mens, natuur en milieu ongeveer even groot zijn als de kosten. Zo wegen een aantrekkelijker landschap en lagere kosten voor het waterschap om oppervlaktewater te zuiveren op tegen een lagere opbrengst en de kosten voor boeren om de randen aan te leggen. Twee baten die niet in geld kunnen worden uitgedrukt en daarom ecologisch zijn beoordeeld, zijn ook groter in de akkers met randen. Het gaat om biodiversiteit en het zelfreinigend vermogen van water en bodem. Daarnaast konden belangrijke baten, zoals de effecten op de gezondheid en minder gewasbeschermingsmiddelen in sloten, in deze MKBA niet worden meegenomen. Als dat wel was gedaan, waren de baten waarschijnlijk groter. Een bijkomend voordeel is dat de akkerranden langs de sloten helpen om de doelen van de Kaderrichtlijn Water voor gewasbeschermingsmiddelen te halen.
Voor dit onderzoek zijn twaalf varianten doorgerekend om rekening te kunnen houden met onzekerheden. De uitkomsten van zeven van de twaalf varianten zijn positief.
De kosten liggen nu vooral bij boeren en meebetalende bestuursorganen. Het RIVM ziet mogelijkheden om nieuwe verdienmodellen te maken waarbij de kosten en baten evenredig verrekend worden over betrokken partijen. Daarmee kan het voor boeren aantrekkelijker worden om akkerranden aan te leggen. Deze MKBA kan hiervoor worden gebruikt.
Je kan het volledige rapport hier lezen.